I.
Met Google Earth reis je naar St. Petersburg,
de Liteiny Prospekt nummer 24
omdat je wilt zien waar Brodsky woonde.
In anderhalve kamer leefde hij –
samen met zijn vader en moeder – hijzelf
verschanst achter een wand van koffers & boeken.
Met Streetview zie je een woonblok met speklagen
en moorse ornamenten. Op de begane grond
een galerie, een kledingboetiek, een plaquette:
Hier leefde Joseph Brodsky van 1955 tot 1972.
Achter de gedenkplaat geklemd, voorzichtig,
een bosje bloemen, paars en wit.
Vanaf de hoek zie je links een straat
waar Poesjkin woonde: vanaf hier wandelde hij
’s ochtends in nachthemd en slippers naar de Zomertuin.
Rechts ontwaar je, groot en geel,
een kathedraal in barokstijl: op de tuinpaden
leerde Brodsky het evenwicht op de fiets bewaren.
Dan, wat hoger, het balkon waar zijn vader
hem iedere verjaardag fotografeerde tegen de achtergrond
van het kerkgebouw, om zijn groei vast te leggen.
Sociaal zijn is vergevingsgezind zijn: binnen, weet je,
moesten ze badkamer, toilet en keuken delen
met vier families. Elf personen waarvan één verklikker,
voor zover bekend.
Geen slechte score in een land waar destijds
niemand vrijuit een telefoongesprek kon voeren.
II.
Het goede moment om een stukje door te gaan
in noordelijke richting, naar het Finlandstation,
waar Lenin in 1917 terugkeerde uit ballingschap.
Op het plein zijn standbeeld,
en ouderwetse trams waarvan je het gekerm
bijna door het beeldscherm heen kunt horen.
Snel rechtsomkeert.
De Liteiny Prospekt afzakkend naar het zuiden
kom je op nummer 53 bij het Sjeremetev-paleis.
Een oase in de oksel van de avenue
en de Fontanka-rivier. De familie Sjeremetjev bezat in de 19e eeuw
zevenhonderddrieënzestigduizend hectare grond en
driehonderdduizend lijfeigenen. Graaf Sjeremetev reisde nooit
zonder een groot gevolg van bedienden en zonder
zijn koeien, die hem van verse melk voorzagen.
De familie had landgoederen in dertien provincies,
waaronder Ostafjevo, waar Poesjkin graag kwam.
Hij noemde het de “Russische Parnassus”.
III.
Na de revolutie werd het Sjeremetev-paleis
sociale woningbouw. Brodsky’s mentor Akhmatova
had er dertig jaar een klein vertrek in een tuinvleugel.
Als zij bezoek kreeg schreef Anna Akhmatova hier
haar gedichten op papiertjes, liet ze lezen, uit het hoofd leren
en verbrandde ze dan in de kachel.
Kon je nu naar binnen zwenken
dan zou je het Akhmatova-museum zien en ook
de studeerkamer van Brodsky in Massachusetts, hier nagebouwd…
IV.
Met Google reis je in de ruimte,
met de verbeelding reis je in de tijd. De geest
is een zoeklicht, altijd gericht op wat verandert, beweegt,
minder wordt, meer wordt, afgaat, opkomt.
(2013)